L'embaràs
L’embaràs és un període molt especial per a la dona, durant el qual es produeixen canvis molt importants, tant a nivell físic, com hormonal i sentimental. És fonamental entendre que la majoria d’aquests canvis són normals i naturals, i que es podran produir durant tota la gestació o bé en períodes concrets.
Un embaràs té una durada d’unes 40 setmanes, comptant a partir del primer dia de l’última regla. Es divideix, de manera pràctica, en tres trimestres.
- PRIMER TRIMESTRE: des de la data de l’última regla fins a la setmana 16.
- SEGON TRIMESTRE: de la setmana 17 a la 28 (totes dues incloses).
- TERCER TRIMESTRE: de la setmana 29 a la 40.
Hi ha ocasions en què un seguit de factors ens fan considerar una gestació com d’alt risc, i en què tant els controls ecogràfics com els analítics poden ser diferents de les gestacions no considerades d’alt risc. És important que tant la dona embarassada com el seu ginecòleg coneguin els antecedents i els possibles factors de risc per a un correcte seguiment i evolució de la gestació.
Factors de risc en la gestació
- Gestació múltiple
- Primigesta anyenca
- Avortaments de repetició
- Antecedents de part prematur
- Antecedents de creixement intrauterí retardat
- Antecedents de malformació fetal
- Antecedents de mortalitat neonatal
- Malformació uterina
- Incompetència cervical
- Antecedents de malaltia materna: hipertensió, malaltia cardíaca, malaltia renal…
- Durant el primer trimestre la dona pot començar a experimentar sensacions noves i diferents. Una de les més comunes i desagradables és la sensació de fàstics o nàusees. Hi ha certes pautes dietètiques per intentar evitar-los, si bé en molts casos es requereix un tractament mèdic. Durant el primer trimestre, que és quan les nàusees es presenten amb més freqüència, s’aconsella menjar poca quantitat molts cops al dia. De la mateixa manera, es recomana evitar els menjars mols picants i calents, que es toleren pitjor. En molts casos, el fet de tenir l’estómac buit provoca les nàusees i, per tant, en ingerir una petita quantitat de menjar (bastonets, galetes integrals o una peça de fruita) aquestes desapareixen.
Durant la gestació, per causes hormonals, l’intestí funciona més lentament i les digestions són pesades i mal tolerades. És, per tant, molt freqüent, que la dona pateixi estrenyiment durant la gestació i, si bé en ocasions n’hi ha prou amb incrementar la quantitat de fibra a la dieta, en altres casos és necessari un tractament mèdic. La dona ha d’intentar no anar-se’n al llit immediatament després de sopar, i el sopar ha de ser lleuger.
Durant els tres primers mesos, i sobretot durant els tres últims, la sensació constant de ganes d’orinar és també molt freqüent. Si apareix coïssor o dolor és bàsicament a causa de la pressió per part de l’úter, ocupat pel bebè, sobre la bufeta.
Durant aquests mesos la dona experimenta, en la majoria dels casos, una sensació de son excessiva que sol desaparèixer passades les primeres 10-12 setmanes.
Sovint, durant el primer trimestre, a causa de la vascularització de les mucoses, apareixen petites hemorràgies nasals i de genives. Això no ens ha de preocupar, són fets normals i aniran cedint al llarg de l’embaràs. Durant els tres primers mesos de l’embaràs no se sol notar cap increment de la panxa, tot i que la dona embarassada comença ja a notar canvis físics en la seva silueta. És molt habitual que la dona experimenti un creixement notable de les mames i fins i tot, en alguns casos, si bé ja cap al tercer trimestre, que produeixin la secreció d’una substància lletosa que s’anomena calostre. Moltes embarassades comenten que “han perdut la cintura”, i així és, el cos comença a modificar-se a causa del creixement del nadó intrauterí. En ocasions aquest creixement pot provocar dolors que solen preocupar la dona perquè són semblants al dolor de regla. No obstant això, aquest dolor és normal i, si és suportable, no ens ha de preocupar.
Des del segon mes d’embaràs es recomana aplicar una crema antiestries a la zona de l’abdomen i les mames. Moltes vegades les estries no es veuen durant la gestació però es fan evidents després de donar a llum. En ocasions, la futura mare comenta que sent picor a l’abdomen i als pits, la qual cosa pot ser deguda al fet que la pell es comença a trencar perquè no dóna “més de si” i no està suficientment hidratada com per estirar-se, raó per la qual es trenca i es formen les estries.
- El segon trimestre és molt més plàcid. En la majoria dels casos la dona ja no té nàusees i es comença a sentir molt millor. El cansament excessiu i la son del primer trimestre comencen a desaparèixer. L’embarassada se sent amb molta més vitalitat que durant el primer trimestre. La seva silueta és ja la d’una dona embarassada i no la d’una dona “amb uns quilets de més”, i això anima la futura mare. És aconsellable, arribat aquest moment, vestir roba còmoda, que no estrenyi la part abdominal i és preferible utilitzar sabates de taló baix.
Més endavant parlarem de l’exercici físic aconsellable durant l’embaràs.
- Durant el tercer trimestre (si bé en ocasions pot començar abans), la dona pot patir mal d’esquena i ciàtica. La ciàtica és una irritació d’un dels nervis que surten de la columna vertebral i es pot veure pressionat al final de l’embaràs. El dolor que això provoca va des de la part baixa dels glutis fins a gairebé el genoll. En alguns casos pot requerir fins i tot medicació intramuscular. És aconsellable, sobretot si la dona està molt de temps dreta o si li comença a fer mal l’esquena, la utilització d’una faixa especial per a embarassada, que reforça la zona lumbar i evita que es carregui aquesta zona.
En molts casos també es comencen a inflar els peus i es provoquen edemes degut a la retenció de líquids. És aconsellable beure molts líquids, sucs, infusions, etc., d’aquesta manera, encara que sembli paradoxal, minimitzarem la retenció i forçarem els ronyons a treballar més i a eliminar el líquid retingut.
En molts casos les dones tenen mala digestió i noten que els hi falta l’aire. El nadó ja està molt més gran, pràcticament llest per sortir i pressiona els pulmons i la caixa toràcica tot dificultant la inspiració i, en alguns casos, la digestió. Les hemorroides no sempre apareixen, però quan ho fan són molt molestes. Són degudes també a la pressió a què està sotmesa la zona pelviana.
Altres possibles símptomes que són completament normals i que no ens han d’alarmar en aquesta època de l’embaràs són l’insomni, l’augment del flux vaginal, que s’escapi en alguns casos l’orina, etc.
A partir de la setmana 35-36 d’embaràs, o en ocasions fins i tot abans, poden aparèixer contraccions de manera aïllada, les anomenades contraccions de Braxton-Hicks, que no són rítmiques ni excessivament doloroses, i que preparen l’úter per al moment del part.